Glosario

     A-a
1.       Aa’= Muslo
2.       Aab’aj jal= Maíz de tierra fría
3.       Aab’aj= Piedra/huevos
4.       Aab’xin ráayo= Obsidiana
5.       Aachi= Hombre
6.       Aaj= Bambu
7.       Aaj= caña
8.       Aaj= Cañaveral, caña de rizo
9.       Ab’a’q= Hollín
10.   Achajiloom= Marido, Esposo
11.   Achalii’= Comadre de matrimonio
12.   Achaq= Glúteos
13.   Achb’al= Foto, retrato
14.   Achb’iil= Compañero, Camarada
15.   Achb’ilaxik= Acompañar
16.   Achi’xoxik= Encelar, causa de
17.   Achib’al= Imagen
18.   Achik’= Sueño
19.   Achik’eem= Soñar
20.   Achji’= Concuño
21.   Achnaq=cosa
22.   Aj armílitia= Capitalino
23.   Aj armílitia= Guatemalteco
24.   Aj chikokop= Persona de Chicacao
25.   Aj Chinik= Chiniqueño
26.   Aj K’oqol Keej= Mazateco
27.   Aj kux= Marqueño, Marquense
28.   Aj Maq’anya’= Totonicapense
29.   Aj Max= Maxeño, Chichicasteco
30.   Aj Nawala’= Nahualeño
31.   Aj Pasu’m= Patzuntero
32.   Aj Pasya’= Patzicienses
33.   Aj Patuulul= Patulluteco
34.   Aj Tzolola’= Sololateco
35.   Aj Xelaju’= Quetzalteco
36.   Aj= Elote
37.   Ajkuum= curandero
38.   Ak’axaneem= Preguntas
39.   Alaa’= Joven
40.   Alee’= Suegra
41.  Amul= Conejo
42.   Anen= Yo
43.   Aq’eem= batea
44.   Atet= Tu
B-b
45.   B´aaq=hueso
46.   B´aay=taltuza
47.   B´atz´=hilo
48.   B´eey=calle
49.   B´iaaj=nombre
50.   B´noon=hecho
51.   B’aa’= Pedazo de pan o tortilla
52.   B’aab’a= Comer bocados de pan
53.   B’aaq= Hueso, Aguja
54.   B’aaqiil= Cuerpo
55.   B’aay= Taltuza
56.   B’ach’u’y= Arrugada (Ropa)
57.   B’achali= Restregable
58.   B’achooj= Restregar, lavar mal
59.   B’ajajeem= Estar friísimo
60.   B’ajam= ¿Cuando?
61.   B’ajb’o’eem= Estallar
62.   B’ajb’oj= Helado
63.   B’ajib’al= Martillo
64.   B’ajil= Martillador de
65.   B’ajlom= Tigre, Jaguar
66.   B’ajloom= Tigre
67.   B’ak’ooj= Amarrar bien
68.   B’alil= Llenador de
69.   B’alixik= Llenar
70.   B’alkatixik= Revolcar
71.   B’alojk’aam= Hacer pita
72.   B’aqab’ik palaj= Tonto
73.   B’aqali= Torpe, débil
74.   B’aqay= Cantil sapo
75.   B’aqb’al= Lavadero de la cabeza
76.   B’aqb’oj= Medio flaco
77.   B’aqil riij= Espalda
78.   B’aqireem= Enflaquecerse
79.   B’aqirsaxik= Enflaquecer
80.   B’atz’= Hilo
81.   B’ayali= Asustado un poquito
82.   B’ayoom= Rico
83.   B’ayoomaal= Riqueza
84.   B’eey= camino
85.   B’eleej= Noveno
86.   B’elej= Nueve
87.   B’eyoom= Rico
88.   B’i’l= Avisador de
89.   B’ichili= Desgranable
90.   B’ichitali= Desgranado
91.   B’ichol= Desgranador
92.   B’ichooj= Desgranar
93.   B’ii’aaj= Nombre
94.   B’iib’a= Criticar
95.   B’iich= Desgranada
96.   B’ijneel= Vago
97.   B’ijneem= Caminar
98.   B’ijnel ya’= Río
99.   B’ijtisaxik= Encaminar
100.                      B’ik’owi= Flotar encima del caldo
101.                      B’iq’ooj= Tragar
102.                      B’irb’a’xik= Sacudir
103.                      B’irb’oteem= Temblar
104.                      B’o’j= Algodón
105.                      B’o’seem= Agrietarse
106.                      B’ojchi’neel= Amante
107.                      B’ojchi’neel= Enamorador
108.                      B’ojchi’neem= Contentar
109.                      B’ojchi’xik= Contentar, arrullar
110.                      B’ojo’y= Olla de barro
111.                      B’ojon saq’ujil= Lechuguilla
112.                      B’olexik= Llevar algo rollizo
113.                      B’oosaal= Bozal
114.                      B’oose’l= Poporopoa
115.                      B’oot= Rollo de tela
116.                      B’otaaj= Rollo
117.                      B’otob’a’xik= Enrollar
118.                      B’uk’ixik= Topetear
119.                      B’uk’uuj= Pegar con palo
120.                      B’ukb’al= Incensario
121.                      B’ukub’al= incensario
122.                      B’uuq= Correcamino
123.                      Bíjneen= caminar

              CH- ch
124.                      Ch´a´k=barro
125.                      Ch´inch´ik=desnudo
126.                      Ch´joon=lavado
127.                      Ch´uch´aa´=bebés
128.                      Ch´uch´uj=fino
129.                      Ch’a’k= Llaga, roncha
130.                      Ch’a’ol rii’= Delicado
131.                      Ch’a’ol= Reclamador de
132.                      Ch’a’ooj= Reclamar
133.                      Ch’a’ooneel= Prostetante
134.                      Ch’aab’= Reflejo, brillo
135.                      Ch’aajo’m= Ropa para lavar
136.                      Ch’aak= Carne sin hueso
137.                      Ch’ab’aq= Lodo
138.                      Ch’ab’iineem= Brillar
139.                      Ch’ab’uxik= Alumbrar con
140.                      Ch’ajb’al eeyaaj= cepillo dental
141.                      Ch’ajch’oj= Limpio
142.                      Ch’ajch’oj= Limpio
143.                      Ch’ajch’ojiil= Limpieza
144.                      Ch’ajooj= Asear
145.                      Ch’ajool= Lavandera de
146.                      Ch’ajt= Cama
147.                      Ch’akat= silla
148.                      Ch’akultz’ijb= consonantes
149.                      Ch’am= Acido
150.                      Ch’amch’oj= Agridulce
151.                      Ch’ame’y= Baston, Garrote
152.                      Ch’amiil= Acidez, lo ácido
153.                      Ch’amiineem= Agriarse
154.                      Ch’amireem= Ponerse Ácido
155.                      Ch’anaaj= Desnudo
156.                      Ch’apa’p= Cuña
157.                      Ch’apaq= Jabon
158.                      Ch’apooj= Pellizacar
159.                      Ch’apooj= Trabar
160.                      Ch’apooneel= Pellizcón
161.                      Ch’apooneem= Pellizcar
162.                      Ch’aqil= Expulsador de
163.                      Ch’aqixik= Botar árboles
164.                      Ch’aqixik= Expulsar
165.                      Ch’araaj= Raja de caña
166.                      Ch’araani= Ronco
167.                      Ch’arach’ik= Ronco
168.                      Ch’aratali= Rajado
169.                      Ch’aro’r= Charor
170.                      Ch’aroom= Pozol
171.                      Ch’ayooj= Pegar
172.                      Ch’ayu’t= Chiyute
173.                      Ch’eer= Clo clo
174.                      Ch’eken= Zompopo
175.                      Ch’ekol= Ganador de
176.                      Ch’ekooj= Ganar
177.                      Ch’em= Acido, agrio
178.                      Ch’emch’oj= Agridulce
179.                      Ch’i’ili= Molestia
180.                      Ch’ijch= Vehículo/metal
181.                      Ch’om= Ácido
182.                      Ch’ooy= Raton
183.                      Ch’umil= Estrella
184.                      Ch’uu’=Pescado
185.                      Cha’aakuul= Piel
186.                      Cha’anixik= Tirar lodo
187.                      Cha’ooj= Clasificar
188.                      Chaaj= ceniza
189.                      Cháawe= Chávez
190.                      Chaay= Obsidiana
191.                      Chaay= Piedra de rayo
192.                      Chaj= Ocote, Pino
193.                      Chajiineel= Guardian
194.                      Chajil Kotz’i’j= Jardinero
195.                      Chajil= Cuidador
196.                      Chajireem= Encenizarse
197.                      Chajirsaxik= Hacer ceniza
198.                      Chajniim= Rápido
199.                      Chaniim=temprano
200.                      Chapol ch’uu’= pescador
201.                      Chapol tap= Cangrejero
202.                      Chapol wajkax= Vaquero
203.                      Chapol= Agarrador de
204.                      Chapooneel= Regañador
205.                      Chapooneem= Regañar
206.                      Chaq= cocido.gordo,
207.                      Chaqajaa’= Además
208.                      Chaqajirsaxik= Secar
209.                      Chaqareem= Hartarse de          comida
210.                      Chaqiij= Seco
211.                      Chaqij juyu’= Desierto
212.                      Chatiin=mandado
213.                      Chawa’l= Cucuyús
214.                      Chawéela= Isabel
215.                      Chayub’al= Colador
216.                      Chee’= Arbol
217.                      Chi jutiij= De una vez
218.                      Chi Juyu’= Cumbre
219.                      Chi Kiju’junel= Cada quien
220.                      Chi kojol=, en medio de
221.                      Chi maq’ anya’=                Totonicapan
222.                      Chi naaqaaj= cerca de
223.                      Chi raqan= se fue a pie
224.                      Chi utz= Bien, mejor que
225.                      Chii’= En la orilla
226.                      Chiij= Algodón
227.                      Chik’ib’a’xik= Despeinar
228.                      Chik’ichik= Despeinado
229.                      Chik’ik’ixik= alborotar hojas
230.                      Chik’ili= Alboratado
231.                      Chikopiineem= Agorgojearse
232.                      Chikopireem= Apolillarse
233.                      Chila’= Allá
234.                      Chilajtaqil= Poco a poco
235.                      Chilele’= Allí
236.                      Chilmool= Chirmol
237.                      Chinaaw=tinaja
238.                      Chinchin= Chinchín
239.                      Chinik= Chinique
240.                      Chiq’iij= Por día
241.                      Chiri’= Allí
242.                      Cho’m= Langosta
243.                      Chokol= Encargo de
244.                      Cholaaj= Cola
245.                      Cholaani= Ordenado en fila
246.                      Cholajixik= Surcar
247.                      Chololoxik= Explicar todo
248.                      Cholontziij= cuento
249.                      Cholooj= Explicar, suplicar
250.                      Cholotya’= Cholotío
251.                      Chomareem= Engordarse
252.                      Chomarsaxik= Resolver
253.                      Chookooj= Encargo
254.                      Chool= Fila, surco
255.                      Choom= Gordo
256.                      Choomaal= Gordura
257.                      Chooy= Diarrea
258.                      Chopol= Agarrador de
259.                      Chopooj= Capturar, regañar
260.                      Choq Chee= ¿A quién?
261.                      Choq xiin= ¿De quién?
262.                      Choq’ k’iin= ¿Con quién?
263.                      Choq= ¿Quién?
264.                      Choyooj= Cortar con hacha
265.                      Chpaan= En, en el estomago
266.                      Chq’iij= Por día
267.                      Chri’= Allí
268.                      Chriij nojeel= sobre todo
269.                      Chriij= Atrás de
270.                      Chub’aaneel= Escupidor
271.                      Chub’aaneem= Escupir
272.                      Chujt= Chinche
273.                      Chuk’aaj= Alto y delgado
274.                      Chuk’uchik= Parado
275.                      Chulaaj= En fila, ordenado
276.                      Chulik=historia
277.                      Chuub’aaj= Saliva
278.                      Chuuchii’= En la orilla de
279.                      Chuum= Cal
280.                      Chuuxee’= Abajo de
281.                      Chuwech= Enfrente
282.                      Chuwiil= Hedor
283.                      Chuwiineem= Apestar
284.                      Chuwireem=Ponerse apestoso
285.                      Chuyaaj= Colección, grupo
286.                      Chuyuchik= Agrupado
287.                      Chuyuli= Junto
288.                      Chwa= Delante de
289.                      Chwaaq chik= Hasta mañana
290.                      Chwaaq= Mañana
291.                      Chwach= Enfrente de
292.                      Chwe= En la superficie de
293.                      Chwiley= Chichicastenango
             
              E- e
294.                      E’la= Sale
295.                      Edwáardo= Eduardo
296.                      Ee jaru’= ¿Cuántos?
297.                      Ee k’iy= Muchos
298.                      Eey= Diente
299.                      Eeyaaj= Lunar
300.                      Ejchaa’= Generalmente hierbas
301.                      Ejchaam= cuñado de mujer
302.                      Ejqa’n= Carga
303.                      Ejqaal= Despacio, lento
304.                      Ejtab’el= Regla
305.                      Eyaaj=diente

              I - i
306.                      Ib’och’= Vena, nervio
307.                      Ichaaj= Hierba comestible
308.                      Ii’= sí mismo
309.                      Ii’aal= Jugo, liquido
310.                      Ii’ooy= Armado, Armadillo
311.                      Iij= Espalda
312.                      Iijiin= Dar la espalda  a uno
313.                      Iik’= Mes
314.                      Iik’=Mes, Luna
315.                      Iik= Chile
316.                      Iik= Luna
317.                      Iil= Delito
318.                      Iis= camote
319.                      Ija’tz= Semilla
320.                      Ijkral= Cargador en la cabeza
321.                      Ijlaaneel= Contador
322.                      Ijlaaneem= Contar números
323.                      Ijlal= Contador de
324.                      Ik´ola=están
325.                      Ik’ol= olla de barro
326.                      Ikaan= Gallina ciega
327.                      Ikaan= Tío
328.                      Ikaaq’= Sobrin@
329.                      Ikaj= Hacha
330.                      Ikam= abajo, debajo
331.                      Ikaq’= Guayaba
332.                      Ikem= abajo
333.                      Ikeq´=guayaba
334.                      Ikom= Bajo
335.                      Ila= Alcanzar a uno
336.                      Ilooj= Encontrar
337.                      Imox= Día
338.                      In= Yo, me
339.                      Iqaal= Despacio
340.                      Is= velludo
341.                      Ixiim= Maiz
342.                      Ixiim= Maiz
343.                      Ixix= Ustedes
344.                      Ixoq= mujer
345.                      Iyaaj= Dientes

              J - j
346.                      Jaa= Él
347.                      Jaan= Mosca
348.                      Jaan= Mosca
349.                      Jaan= Mosca
350.                      Jaawaal= Dueño
351.                      Jaaxeel= Yemo
352.                      Jaay= Casa
353.                      Jalaal= Un poco
354.                      Jalajoj= Muy distinto
355.                      Jalee’= Nagual
356.                      Jalk’atixik= Cambiar de lugar
357.                      Jalk’atixik= Trasladar
358.                      Jalol= Cambiar de
359.                      Jalooj= Cambiar
360.                      Jaloxik= Fingir, simular
361.                      Jamab’a’xik= Dejar desocupado
362.                      Jamali= Vacío
363.                      Jamatali= Desocupado
364.                      Jamireem= Regarse
365.                      Jamixik= Vaciar una cosa en otra
366.                      Jamoj b’eey= Dar paso a
367.                      Jamol= Desocupador de
368.                      Jamooj= Desocupar
369.                      Jani’ chee= ¿Cómo?
370.                      Jani’= Parecer como
371.                      Jaqajik= Abierto
372.                      Jaqali= Abrirse
373.                      Jaqooj= Abrir
374.                      Jar= Que
375.                      Jaru’ k’a= ¿Cuánto es?
376.                      Jaru’= ¿Cuánto?
377.                      Jat k’a= Adiós
378.                      Jat= Andate
379.                      Jawjaw= Ladrido
380.                      Jawjoteem= Ladrar
381.                      Jax= Molleja
382.                      Jayali= Desgajable
383.                      Jayam= Bostezo
384.                      Jayawaxik= Estimular
385.                      Jayol= Desgajador de
386.                      Jayooj= Desgajar
387.                      Jee’= Sí
388.                      Jees=ronco
389.                      Jikajux= Línea recta
390.                      Jome’t= Corteza del palo de encino
391.                      Ju’oo’=cinco
392.                      Jun Junaal= cada uno
393.                      Junaa’= Año
394.                      Juun= Uno
395.                      Juut= Gusano
396.                      Juyu´=monte
397.                      Juyu= Montaña
            
              K - k
398.                      K´ixwi´=cáncer
399.                      K´ola=está
400.                      K’a’n= Enojado
401.                      K’aam= Pita, hilo
402.                      K’amab’al tziij= ejemplo
403.                      K’axaan= Escuchado
404.              K’el= Perico
405.                      K’ey= Amargo
406.                      K’olok’ik= Mesa
407.                      K’utub’al sak’aajeem= indicadores de logro
408.                      K’uum= Ayote
409.                      K’uum= wicoy
410.                      K’uxu’= Achote
411.                      Ka’i’winaq= Pareja
412.                      Ka’muluneem= copiar
413.                      Kaa´=piedra de moler
414.                      Kaach´=chicle
415.                      Kaach’= Chicle
416.                      Kaaj= Cielo
417.                      Kaaj=cielo
418.                      Kaala’= Allá
419.                      Kaari’ qaaj= Así mismo
420.                      Kaari’= Así
421.                      Kaawa’= Acá, por acá
422.                      Kaax=ataúd
423.                      Kach’ach’i= Rechinar
424.                      Kachaq uk’= Liendres
425.                      Kajali= Pendiente atrasado
426.                      Kajb’a’xik= Suspender
427.                      Kajkate’= Paladar
428.                      Kajko’eem= Torcerse
429.                      Kajmaxik= Convalecer
430.                      Kajparaaj= Cuadro
431.                      Kajpujeem= Desesperarse
432.                      Kala’ kaan= Antes
433.                      Kalab’al= Salida
434.                      Kamiik=ahora
435.                      Kamluun=repetido
436.                      Kaq’ayiin= Quiacaín
437.                      Kaqal aanmo= Envidia
438.                      Kaqareem= Enrojerce
439.                      Kaqarsaxik= Poner rojo
440.                      Kaqiil= Rojez
441.                      Kaqiix= Guacamaya
442.                      Kaqkoj= Medio rojo
443.                      Kara´=así
444.                      Katamal= Tamal con carne
445.                      Katojo’= Venite
446.                      Katoon= Huipil
447.                      Kawra=así es
448.                      Kaxlaway= Pan
449.                      Kayeen=mordido
450.                      Kee’= Así es
451.                      Keej= Caballo
452.                      Keej= Caballo
453.                      Keej=caballo
454.                      Keem= tejido
455.                      Keem= Tejido
456.                      Keem= Tejido
457.                      Kemem= Telaraña
458.                      Ki´=dulce
459.                      Ki’= Dulce, Rico
460.                      Kichontz’ijb’= Sopa de letras
461.                      Kik’= Sangre
462.                      Kinaq´=frijol
463.                      Kmik= Muerte
464.                      Ko’l= Pequeño
465.                      Ko’l= Pequeño
466.                      Ko’lajux= Linea corta
467.                      Ko’latziij= Frase
468.                      Koj= Leon
469.                      Koj= León
470.                      Koj=león
471.              Kootoon= Güipil
472.                      Kujii’= Su yerno
473.                      Kumatz= Serpiente
474.                      Kumatz=serpiente
475.                      Kutz’e’i= Flor
476.                      Kuuk= Ardilla
477.                      Kuuk=ardilla
478.                      Kuum= Ayote
479.                      Kxiin=suyo

              L - l
480.                      La’low= Tepezcuinte
481.                      Laatz’= Rincón
482.              Lajtz’= Rincón
483.                      Laq= Plato
484.                      Laq= Plato
485.                      Liix= Andres
486.                      Litzlitz= Halcon
487.                      Lool= Grillo
488.                      Looq’= Estimado
489.                      Lootz= Loza
490.                      Loq’ooj= Comprar
491.                      Lot’aani= Parejo
492.                      Lot’olik= Plano
493.                      Lu’= Pedro
494.                      Lu’= Pedro
495.                      Luub’= Mojado
496.              Luuk= Garabato
497.                      Luuk= Garabato

              M - m
498.                      Maanaan= Aunque
499.                      Maaq= Olla nueva
500.                      Maatz´=atol de masa
501.                      Maatz’= Atol Blanco
502.              Maay= Tabaco
503.                      Majk= Causa
504.                      Majo´n=no
505.                      Majo’n= No
506.                      Majooj= Empezar
507.                      Mama’= Gallo
508.                      Maq’ooj= Calentar
509.                      Mariil= Apenas
510.                      Masaat= Venado
511.                      Masaat=venado
512.                      Maske’l= Sobaco
513.                      Mastaxik=Olvidar
514.                      Matzali= Empacado en bolsa
515.                      Me´x=limpio
516.                      Me’x= Limpio
517.                      Meem= Mudo
518.                      Mix= Gato
519.                      Moloon=recogido
520.                      Mooy= cielo
521.                      Mu’ul= Remojador de
522.                      Mu’uuj= Empapar
523.                      Mu’xeem= Bañarse
524.                      Mujarnaq= Sombrearse
525.                      Mukmik=hondo
526.                      Mulik=juntar
527.                      Muqutali= Enterrado
528.                      Mutzmutz= Llovizna
529.                      Muuch´=chipilín
530.                      Muuj= Sombra
531.                      Muuj= Sombrío
532.              Muul= Veces
533.                      Muuxan= Maxán
534.                      Muxaxik= Bañar
535.                      Muxu’x= Ombligo
536.                      Mwaal= Culpa
537.                      Myaaw= Miau Miau

              N - n
538.                      Na’ an= Adios
539.                      Na= Tener que
540.                      Naan= Anciana
541.                      Naan= Telar
542.                      Najb´eey=primero
543.              Napaq’a= Anillo
544.              Naq’ani= Hambre
545.                      Naq= Qué
546.                      Nataj= Lo come
547.                      Nim rqa= Alto
548.                      Nim= Grande
549.                      Nimaq=grandes
550.                      Nimatziij= oración
551.                      Nixti´=tuna
552.                      Nkitaj=lo comen
553.                      No´ka=entra
554.                      No’jnaq= Lleno
555.                      No’t= Ana
556.                      Nojsaxik= Llenar
557.                      Nop= Coyol
558.                      Nuchol=explica
559.                      Nuk’uuj= ordenamiento
560.                      Numol= Lo recoge
561.                      Nusil=mueve
562.                      Nutaa’= Abuelo
563.                      Nutee’= Mi mamá

              O - o
564.                      O’on= Iguana
565.                      Ojb’= Flema
566.              Okox= Hongo
567.                      Okox= Hongo
568.                      Om= Araña
569.                      Oo= Con
570.                      Ooj= Aguacate
571.                      Ook’= Entrar

              P - p
572.              Pa’t= Patín
573.                      Paach’untziij= poema
574.                      Paas= Faja
575.                      Pajb´el=medidor
576.                      Pajrutz´=flor de muerto
577.                      Palik=parado
578.                      Paq= Dinero
579.                      Para= Zorillo
580.                      Paxnaq=roto
581.                      Pi´y=chompipollo
582.                      Pilow=piloy
583.              Pin= Nicolás
584.                      Po´p=petate
585.              Pojp= Petate
586.              Ponpon= Tamborón
587.                      Poowoll= Dormirse
588.                      Pooxaaj= Costillas
589.                      Pooy= Espantapajaros
590.                      Pq’o’= Anillo
591.                      Puj= Pus, Materia
592.                      Pujqeem= Caerse
593.                      Pujtzin= Rana
594.                      Pujuuj= Bañarse
595.                      Puuch’= Cheles
596.                      Puxlaq= Verdolaga

              Q - q
597.                      Q´anq´oj=amarillento
598.                      Q´b´aaj=mano
599.                      Q´uuq´=quetzal
600.                      Q’aaq’=Fuego
601.                      Q’an= Amarillo
602.                      Q’apab’altziij= trabalenguas
603.                      Q’iiq= Aire
604.                      Q’ijintziij= Adivinanza
605.                      Q’inoom= Jocote
606.                      Q’ojoom= Marimba
607.              Q’ojq’= chilacayote
608.                      Q’uu’q= Quetzal
609.                      Qatee´=nuestra madre
610.                      Qulqul=pato
611.                      Quluq= Chompipe
            
               R - r
612.                      Raal= Retoño
613.                      Raqriik= quebrantable
614.              Raxroj= Olor a pescado
615.                      Rex= verde
616.                      Riij= Cascara
617.                      Riij=cáscara
618.                      Rixlaa´=olor
619.                      Rixqayiil= Esposa
620.                      Rta´=su padre
621.                      Rub’eyaal= Pasos
622.                      Ruq’a’= Rama
623.                      Ruqulajeem= Rima
624.                      Rutee´=su madre
625.                      Ruyoon=solo
626.                      Rwa´=cabeza

              S - s
627.                      Saak’= Saltamontes
628.                      Saamaaj= Actividades
629.                      Sajbech= Granizo
630.              Sajq’oor= Haragán
631.                      Sak’aajeem= competencias
632.                      Sanik= Hormiga
633.                      Saqirqoj=pálido
634.                      Setul= continente
635.                      Sii’= Leña
636.                      Siis= Zorillo
637.                      Sik’ineem= leer
638.                      Simisoj= sabor agradable
639.                      Siwaan=barranco
640.              Siya= Gato
641.                      Suutz´=nube
642.                      Suutz’= Nube

              T - t
643.                      T’oot’= Concha
644.                      Taa´=viejo
645.                      Tejko´n=siembra
646.                      Tenten= Tambor
647.                      Ti´iij=carne
648.                      Tix= Elefante
649.                      Tix=elefante
650.                      To’l= Golondrina
651.                      Tojxik= Enseñar
652.                      Tunuuj= unir
653.              Tusaaj= Rimero
654.                      Tut= corozo
655.                      Tuun=Antonio
656.                      Tz´aaq=pared
657.                      Tz´ee´=perro
658.                      Tz´o´q=tul
659.                      Tz’aaq= Pared
660.                      Tz’aqatisaneem= completacion
661.                      Tz’iil= Sucio
662.              Tz’ijb’= Letra
663.                      Tz’ikin=  pájaro
664.                      Tz’unun= Colibri
665.                      Tziij=palabra
666.                      Tzoop= Gallo

              U - u
667.                      Ujeer=antiguo
668.                      Uk’= Piojo
669.                      Uleew= Tierra
670.                      Uleew= Tierra
671.                      Uleew=tierra
672.                      Us= Zancudo
673.                      Uuq= Corte
674.                      Uxox=oso

              W - w
675.                      Wajkex=vaca
676.                      Waleem=almuerzo
677.                      Wanan= Escarabajo
678.                      Wawee´=aquí
679.                      Weey= Mi diente
680.                      Wey= Torilla
681.                      Winaq= Persona
682.                      Winaq=persona
683.                      Wooch’= Tacuazín
684.              Wooq’= Ampolla
685.              Wujch’= Tacuazín
686.                      Wuuj= Papel
687.                      Wuuj=papel

              X - x
688.                      Xaaq= Hoja
689.                      Xaax=gordo
690.                      Xi´k=águila
691.                      XIxil= Esperanza
692.                      Xjaab= Zapato
693.                      Xjooj= Bailar
694.                      Xkimol=recogido
695.                      Xkuyaa= Tomate
696.                      Xlajuu’= Aire
697.                      Xo’t= Comal
698.              Xojt= Comal/teja
699.                      Xpeq= Sapo
700.                      Xpeta= Vino
701.                      Xuch´ob´=pensó
702.                      Xupun=globo
703.              Xupxup= Globo
704.                      Xwaan=Juan


              Y - y
705.                      Ya´=agua
706.              Yakii’= Bebé
707.              Yal= chichicaste
708.                      Yuququntziij= Retahíla

Comentarios

Popular Posts